Türkiye’de çay kültürünün yaygınlaşması yakın tarihlere dayanıyor. Cumhuriyet Dönemi ile başlayan Türkiye’de çay kültürü kısa bir tarihe sahip olsa da kısa sürede vazgeçilmez bir hal alıyor. Kahve kültürünün asırlar boyu hakim olduğu bu topraklarda tek bir asırlık maziye sahip olan çayın en çok tercih edilen içecek olması ise büyük merak uyandırıyor. Tarihi M.Ö. dönemlerde Çin’e kadar uzanan çayın kısa tarihini paylaştığımız yazımızda, dünyada ve Türkiye’de çayın neden bu kadar tercih edildiği sorusuna yanıt bulabileceksiniz.
Çayı içen ilk Türk Ahmet Yesevi’dir. Türkiye’de çayın tarihi yakın dönemlere karşılık gelse de Türklerin çay ile tanışıklığı Orta Asya’da dayanır. 12. yüzyılda Kazakistan yaşayan büyük Türk şairi Hoca Ahmet Yesevi, misafir olduğu Türkmen komşusunun evinde sıcak bir çay içiyor. Çayın yorgunluğunu alması üzerine Yesevi, “Hastalarınıza bundan içirin ki şifa bulsunlar.” duası ile çay içmekten duyduğu memnuniyeti ifade ediyor. Hoca Ahmet Yesevi’nin çay içmekten duyduğu memnuniyet ise neden Türklerin çayı bu kadar sevdiği sorusunun yanıtı oluyor. Çay, yorgunluğu almada bildiğimiz en iyi içecek!
Türkiye’nin çay ile tanışıklığı II. Abdülhamid dönemine dayanır. Her ne kadar Orta Asya’da Türkler 12. yüzyılda tanışsa da bu coğrafyanın insanları, 19. yüzyıl sonlarında çay ile ilk münasebetlerini yaşamıştır. İstanbul’da bazı dükkanlar çay ithal ederek tarihi başkenti çay ile tanıştırmayı başarmışlar. O dönemde önemli bir çay tiryakisi bile yetişmiş! Hacı Mehmed İzzet Efendi 1879 yılında İstanbul’da Çay Risalesi isimli kitabını basarak tanışıklıktan duyduğu memnuniyeti ifade etmiş. Türkiye’de çay yetiştirilmesi ise ilerleyen yıllarda gerçekleşiyor ve Cumhuriyet Dönemi ile topraklarımızda çay kültürü yeşermeye başlıyor.
Türkiye’de çayın üretimine ön ayak olan kişi Zihni Derin’dir. II. Abdülhamid döneminde Bursa’da denenen çay üretimi başarısız olmuş ve çay yetiştiriciliği hayali ilerleyen yıllara kalmıştır. Artan Yemen kahvesi maliyeti sebebi ile harekete geçen Mustafa Kemal Atatürk, Derin’i görevlendirmiş ve 1921 yılında ilk girişimler başlamıştır. 1923 yılında Rize’deki girişimleri ile başarısız olan Derin, 1924 yılında Batum’a gitmiş ve yanında getirdiği çay tohumları ve fidanları ile başarılı olacak ikinci denemesini gerçekleştirmiştir.
Dünyada çay kültürü denince ilk akla gelen ülke, “5 Çayı” olarak bilinen gelenekleri ile İngilizler oluyor. İngilizler başta Hindistan olmak üzere anavatanı Çin olan çayı tüm dünyaya tanıtan millet oluyor. İngiltere’yle birlikte aralarında ülkemizin de bulunduğu bazı bölgeler, farklı demleme tercihleri ile sıkı bir çay tiryakisi olarak tanınıyor. İşte çay kültürü ile öne çıkan dünya ülkeleri: