Türkiye’de çay üretimi çok eski tarihlere dayanmasa da günümüzde önemli bir paya sahiptir. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre 2018 yılında 4,19 milyon hektar alanda üretim yapılırken, elde edilen hasat 6,34 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’de çay tarımı için ilk girişimler 1920’li yılların ortasında karşılık gelirken, hasat edilen ürün miktarı giderek artmaktadır. Dünya’da çay ihracatı sıralamasında yaklaşık 15 milyon dolarlık payla 31. sırada olan ülkemiz, artan üretimi ile ithalat değerini düşürmeye devam etmektedir.
Türkiye’deki çay üretim istatistikleri değerlendirildiğinde ülkemizin ihracatta 31. sırada yer aldığından yukarıda bahsetmiştik. İhracatla birlikte çayda ithalatta yapan ülkemiz, çay tarımına verdiği önemi giderek artırmaktadır. 2018 yılı verilerine göre dünyada çay tarım alanlarının dağılımında %2’lik bir paya sahip olan ülkemiz, dünyadaki çay üretiminin %4’ünü tek başına gerçekleştirmektedir.
Türkiye’de çay üretilen iller Doğu Karadeniz bölgesine aittir. Gürcistan sınırından başlayarak Ordu’nun Fatsa ilçesini içine alan sınır, ülkemizde çay üretiminin yapıldığı toprakları tanımlamaktadır. Doğu Karadeniz’deki çay üreten iller ve Türkiye’de çay tarımı içindeki payları aşağıda paylaşılmıştır:
Türkiye’de çay üretimine başlangıç tarihi II. Abdülhamid dönemine karşılık gelirken, Bursa’da yapılan denemeler başarısız olarak üretim yapabilme başarısı Cumhuriyet dönemi sonrasına kalmıştır. 1917 yıllarında başlayan girişimler sonrası ilk ciddi çalışmalar Zihni Derin ve Ali Rıza Erten girişimleri ile yapılırken, çalışmaların olumlu netice vermesi 1937 yılını bulmuştur. Bu yıl 20 ton ithal edilen çay tohumu 1940 yılında 40 tona kadar yükselmiştir. Bölgede ilk yaş çay yaprağı hasadı ve kuru çay üretimi ise 1938 yılında gerçekleşmiştir.
Dünya’da çay üretim verileri Çin ve Hindistan’ın baskın olduğu görülmektedir. Çayın ilk doğduğu ve ilk yaygınlaştığı topraklar olarak bilinen bu iki ülkede, dünya çay üretiminin %62 yapılmaktadır. Bu iki ülkeyi ise Kenya takip ederken, Kenya dünyadaki çay üretiminin %8’lik bölümünü tek başına gerçekleştirmektedir.
Dünyanın en çok çay tüketilen ülkesi açıklanan verilere göre kişi başına düşen tüketim miktarlarına göre Türkiye’dir. Türkiye’de yıllık kişi başına 3,5 kilogram çay tüketildiği açıklanırken, Türkiye’yi 2,44 kilogramlık kişi başı tüketimle Afganistan takip ediyor. 2,19 kg çay tüketilen Libya üçüncü olurken, 1,8 kg tüketimle katar dördünce 1,7 kilogram kişi başı çay tüketimi ile İngiltere 5. sırada yer alıyor.
Türkiye’nin en çok çay içen ili Erzurum’dur. Türkiye’de çay tarımı yapılan iller arasında yer almamasına karşın en çok çay tüketen il olan Erzurum’da, çay geleneği önemli bir yer tutuyor.